adb_ms.c revision 1.25 1 1.25 macallan /* $NetBSD: adb_ms.c,v 1.25 2025/06/11 13:45:02 macallan Exp $ */
2 1.1 macallan
3 1.1 macallan /*
4 1.1 macallan * Copyright (C) 1998 Colin Wood
5 1.5 macallan * Copyright (C) 2006, 2007 Michael Lorenz
6 1.1 macallan * All rights reserved.
7 1.1 macallan *
8 1.1 macallan * Redistribution and use in source and binary forms, with or without
9 1.1 macallan * modification, are permitted provided that the following conditions
10 1.1 macallan * are met:
11 1.1 macallan * 1. Redistributions of source code must retain the above copyright
12 1.1 macallan * notice, this list of conditions and the following disclaimer.
13 1.1 macallan * 2. Redistributions in binary form must reproduce the above copyright
14 1.1 macallan * notice, this list of conditions and the following disclaimer in the
15 1.1 macallan * documentation and/or other materials provided with the distribution.
16 1.1 macallan * 3. All advertising materials mentioning features or use of this software
17 1.1 macallan * must display the following acknowledgement:
18 1.1 macallan * This product includes software developed by Colin Wood.
19 1.1 macallan * 4. The name of the author may not be used to endorse or promote products
20 1.1 macallan * derived from this software without specific prior written permission.
21 1.1 macallan *
22 1.1 macallan * THIS SOFTWARE IS PROVIDED BY THE AUTHOR ``AS IS'' AND ANY EXPRESS OR
23 1.1 macallan * IMPLIED WARRANTIES, INCLUDING, BUT NOT LIMITED TO, THE IMPLIED WARRANTIES
24 1.1 macallan * OF MERCHANTABILITY AND FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE ARE DISCLAIMED.
25 1.1 macallan * IN NO EVENT SHALL THE AUTHOR BE LIABLE FOR ANY DIRECT, INDIRECT,
26 1.1 macallan * INCIDENTAL, SPECIAL, EXEMPLARY, OR CONSEQUENTIAL DAMAGES (INCLUDING, BUT
27 1.1 macallan * NOT LIMITED TO, PROCUREMENT OF SUBSTITUTE GOODS OR SERVICES; LOSS OF USE,
28 1.1 macallan * DATA, OR PROFITS; OR BUSINESS INTERRUPTION) HOWEVER CAUSED AND ON ANY
29 1.1 macallan * THEORY OF LIABILITY, WHETHER IN CONTRACT, STRICT LIABILITY, OR TORT
30 1.1 macallan * (INCLUDING NEGLIGENCE OR OTHERWISE) ARISING IN ANY WAY OUT OF THE USE
31 1.1 macallan * OF THIS SOFTWARE, EVEN IF ADVISED OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE.
32 1.1 macallan */
33 1.1 macallan
34 1.1 macallan #include <sys/cdefs.h>
35 1.25 macallan __KERNEL_RCSID(0, "$NetBSD: adb_ms.c,v 1.25 2025/06/11 13:45:02 macallan Exp $");
36 1.1 macallan
37 1.1 macallan #include <sys/param.h>
38 1.1 macallan #include <sys/device.h>
39 1.1 macallan #include <sys/fcntl.h>
40 1.1 macallan #include <sys/poll.h>
41 1.1 macallan #include <sys/select.h>
42 1.1 macallan #include <sys/proc.h>
43 1.1 macallan #include <sys/signalvar.h>
44 1.1 macallan #include <sys/systm.h>
45 1.1 macallan #include <sys/kernel.h>
46 1.4 tsutsui #include <sys/sysctl.h>
47 1.1 macallan
48 1.1 macallan #include <machine/autoconf.h>
49 1.1 macallan
50 1.1 macallan #include <dev/wscons/wsconsio.h>
51 1.1 macallan #include <dev/wscons/wsmousevar.h>
52 1.1 macallan
53 1.1 macallan #include <dev/adb/adbvar.h>
54 1.1 macallan
55 1.1 macallan #include "adbdebug.h"
56 1.1 macallan
57 1.1 macallan #ifdef ADBMS_DEBUG
58 1.1 macallan #define DPRINTF printf
59 1.1 macallan #else
60 1.1 macallan #define DPRINTF while (0) printf
61 1.1 macallan #endif
62 1.1 macallan
63 1.1 macallan /*
64 1.1 macallan * State info, per mouse instance.
65 1.1 macallan */
66 1.1 macallan struct adbms_softc {
67 1.8 matt device_t sc_dev;
68 1.1 macallan struct adb_device *sc_adbdev;
69 1.1 macallan struct adb_bus_accessops *sc_ops;
70 1.1 macallan
71 1.1 macallan /* Extended Mouse Protocol info, faked for non-EMP mice */
72 1.1 macallan u_int8_t sc_class; /* mouse class (mouse, trackball) */
73 1.1 macallan u_int8_t sc_buttons; /* number of buttons */
74 1.1 macallan u_int32_t sc_res; /* mouse resolution (dpi) */
75 1.1 macallan char sc_devid[5]; /* device indentifier */
76 1.1 macallan uint8_t sc_us; /* cmd to watch for */
77 1.1 macallan int sc_mb; /* current button state */
78 1.14 chs device_t sc_wsmousedev;
79 1.1 macallan /* helpers for trackpads */
80 1.1 macallan int sc_down;
81 1.1 macallan /*
82 1.1 macallan * trackpad protocol variant. Known so far:
83 1.1 macallan * 2 buttons - PowerBook 3400, single events on button 3 and 4 indicate
84 1.1 macallan * finger down and up
85 1.1 macallan * 4 buttons - iBook G4, button 6 indicates finger down, button 4 is
86 1.1 macallan * always down
87 1.1 macallan */
88 1.1 macallan int sc_x, sc_y;
89 1.4 tsutsui int sc_tapping;
90 1.1 macallan /* buffers */
91 1.1 macallan int sc_poll;
92 1.1 macallan int sc_msg_len;
93 1.1 macallan int sc_event;
94 1.1 macallan uint8_t sc_buffer[16];
95 1.1 macallan };
96 1.1 macallan
97 1.1 macallan /*
98 1.1 macallan * Function declarations.
99 1.1 macallan */
100 1.8 matt static int adbms_match(device_t, cfdata_t, void *);
101 1.8 matt static void adbms_attach(device_t, device_t, void *);
102 1.1 macallan static void ems_init(struct adbms_softc *);
103 1.1 macallan static void init_trackpad(struct adbms_softc *);
104 1.1 macallan static void adbms_init_mouse(struct adbms_softc *);
105 1.1 macallan static void adbms_init_turbo(struct adbms_softc *);
106 1.1 macallan static void adbms_init_uspeed(struct adbms_softc *);
107 1.1 macallan static void adbms_process_event(struct adbms_softc *, int, uint8_t *);
108 1.1 macallan static int adbms_send_sync(struct adbms_softc *, uint8_t, int, uint8_t *);
109 1.1 macallan
110 1.1 macallan /* Driver definition. */
111 1.8 matt CFATTACH_DECL_NEW(adbms, sizeof(struct adbms_softc),
112 1.1 macallan adbms_match, adbms_attach, NULL, NULL);
113 1.1 macallan
114 1.1 macallan static int adbms_enable(void *);
115 1.6 christos static int adbms_ioctl(void *, u_long, void *, int, struct lwp *);
116 1.1 macallan static void adbms_disable(void *);
117 1.1 macallan
118 1.1 macallan /*
119 1.1 macallan * handle tapping the trackpad
120 1.1 macallan * different pads report different button counts and use slightly different
121 1.1 macallan * protocols
122 1.1 macallan */
123 1.1 macallan static void adbms_mangle_2(struct adbms_softc *, int);
124 1.1 macallan static void adbms_mangle_4(struct adbms_softc *, int);
125 1.1 macallan static void adbms_handler(void *, int, uint8_t *);
126 1.1 macallan static int adbms_wait(struct adbms_softc *, int);
127 1.4 tsutsui static int sysctl_adbms_tap(SYSCTLFN_ARGS);
128 1.1 macallan
129 1.1 macallan const struct wsmouse_accessops adbms_accessops = {
130 1.1 macallan adbms_enable,
131 1.1 macallan adbms_ioctl,
132 1.1 macallan adbms_disable,
133 1.1 macallan };
134 1.1 macallan
135 1.1 macallan static int
136 1.8 matt adbms_match(device_t parent, cfdata_t cf, void *aux)
137 1.1 macallan {
138 1.1 macallan struct adb_attach_args *aaa = aux;
139 1.1 macallan
140 1.1 macallan if (aaa->dev->original_addr == ADBADDR_MS)
141 1.1 macallan return 1;
142 1.1 macallan else
143 1.1 macallan return 0;
144 1.1 macallan }
145 1.1 macallan
146 1.1 macallan static void
147 1.8 matt adbms_attach(device_t parent, device_t self, void *aux)
148 1.1 macallan {
149 1.8 matt struct adbms_softc *sc = device_private(self);
150 1.1 macallan struct adb_attach_args *aaa = aux;
151 1.1 macallan struct wsmousedev_attach_args a;
152 1.1 macallan
153 1.8 matt sc->sc_dev = self;
154 1.1 macallan sc->sc_ops = aaa->ops;
155 1.1 macallan sc->sc_adbdev = aaa->dev;
156 1.1 macallan sc->sc_adbdev->cookie = sc;
157 1.1 macallan sc->sc_adbdev->handler = adbms_handler;
158 1.1 macallan sc->sc_us = ADBTALK(sc->sc_adbdev->current_addr, 0);
159 1.7 macallan printf(" addr %d: ", sc->sc_adbdev->current_addr);
160 1.1 macallan
161 1.1 macallan sc->sc_class = MSCLASS_MOUSE;
162 1.1 macallan sc->sc_buttons = 1;
163 1.1 macallan sc->sc_res = 100;
164 1.1 macallan sc->sc_devid[0] = 0;
165 1.1 macallan sc->sc_devid[4] = 0;
166 1.1 macallan sc->sc_poll = 0;
167 1.1 macallan sc->sc_msg_len = 0;
168 1.4 tsutsui sc->sc_tapping = 1;
169 1.1 macallan
170 1.1 macallan ems_init(sc);
171 1.1 macallan
172 1.1 macallan /* print out the type of mouse we have */
173 1.1 macallan switch (sc->sc_adbdev->handler_id) {
174 1.1 macallan case ADBMS_100DPI:
175 1.12 christos printf("%d-button, %u dpi mouse\n", sc->sc_buttons,
176 1.12 christos sc->sc_res);
177 1.1 macallan break;
178 1.1 macallan case ADBMS_200DPI:
179 1.1 macallan sc->sc_res = 200;
180 1.12 christos printf("%d-button, %u dpi mouse\n", sc->sc_buttons,
181 1.12 christos sc->sc_res);
182 1.1 macallan break;
183 1.1 macallan case ADBMS_MSA3:
184 1.12 christos printf("Mouse Systems A3 mouse, %d-button, %u dpi\n",
185 1.12 christos sc->sc_buttons, sc->sc_res);
186 1.1 macallan break;
187 1.1 macallan case ADBMS_USPEED:
188 1.1 macallan printf("MicroSpeed mouse, default parameters\n");
189 1.1 macallan break;
190 1.1 macallan case ADBMS_UCONTOUR:
191 1.1 macallan printf("Contour mouse, default parameters\n");
192 1.1 macallan break;
193 1.1 macallan case ADBMS_TURBO:
194 1.1 macallan printf("Kensington Turbo Mouse\n");
195 1.1 macallan break;
196 1.1 macallan case ADBMS_EXTENDED:
197 1.1 macallan if (sc->sc_devid[0] == '\0') {
198 1.1 macallan printf("Logitech ");
199 1.1 macallan switch (sc->sc_class) {
200 1.1 macallan case MSCLASS_MOUSE:
201 1.1 macallan printf("MouseMan (non-EMP) mouse");
202 1.1 macallan break;
203 1.1 macallan case MSCLASS_TRACKBALL:
204 1.1 macallan printf("TrackMan (non-EMP) trackball");
205 1.1 macallan break;
206 1.1 macallan default:
207 1.1 macallan printf("non-EMP relative positioning device");
208 1.1 macallan break;
209 1.1 macallan }
210 1.1 macallan printf("\n");
211 1.1 macallan } else {
212 1.1 macallan printf("EMP ");
213 1.1 macallan switch (sc->sc_class) {
214 1.1 macallan case MSCLASS_TABLET:
215 1.1 macallan printf("tablet");
216 1.1 macallan break;
217 1.1 macallan case MSCLASS_MOUSE:
218 1.1 macallan printf("mouse");
219 1.1 macallan break;
220 1.1 macallan case MSCLASS_TRACKBALL:
221 1.1 macallan printf("trackball");
222 1.1 macallan break;
223 1.1 macallan case MSCLASS_TRACKPAD:
224 1.1 macallan printf("trackpad");
225 1.1 macallan init_trackpad(sc);
226 1.1 macallan break;
227 1.1 macallan default:
228 1.1 macallan printf("unknown device");
229 1.1 macallan break;
230 1.1 macallan }
231 1.12 christos printf(" <%s> %d-button, %u dpi\n", sc->sc_devid,
232 1.12 christos sc->sc_buttons, sc->sc_res);
233 1.1 macallan }
234 1.1 macallan break;
235 1.1 macallan default:
236 1.1 macallan printf("relative positioning device (mouse?) (%d)\n",
237 1.1 macallan sc->sc_adbdev->handler_id);
238 1.1 macallan break;
239 1.1 macallan }
240 1.1 macallan
241 1.1 macallan a.accessops = &adbms_accessops;
242 1.1 macallan a.accesscookie = sc;
243 1.21 thorpej sc->sc_wsmousedev = config_found(self, &a, wsmousedevprint, CFARGS_NONE);
244 1.1 macallan }
245 1.1 macallan
246 1.1 macallan /*
247 1.1 macallan * Initialize extended mouse support -- probes devices as described
248 1.1 macallan * in Inside Macintosh: Devices, Chapter 5 "ADB Manager".
249 1.1 macallan *
250 1.1 macallan * Extended Mouse Protocol is documented in TechNote HW1:
251 1.1 macallan * "ADB - The Untold Story: Space Aliens Ate My Mouse"
252 1.1 macallan *
253 1.1 macallan * Supports: Extended Mouse Protocol, MicroSpeed Mouse Deluxe,
254 1.1 macallan * Mouse Systems A^3 Mouse, Logitech non-EMP MouseMan
255 1.1 macallan */
256 1.1 macallan void
257 1.1 macallan ems_init(struct adbms_softc *sc)
258 1.1 macallan {
259 1.1 macallan
260 1.23 macallan DPRINTF("ems_init %x\n", sc->sc_adbdev->handler_id);
261 1.1 macallan
262 1.1 macallan switch (sc->sc_adbdev->handler_id) {
263 1.1 macallan case ADBMS_USPEED:
264 1.1 macallan case ADBMS_UCONTOUR:
265 1.1 macallan adbms_init_uspeed(sc);
266 1.1 macallan return;
267 1.1 macallan case ADBMS_TURBO:
268 1.1 macallan adbms_init_turbo(sc);
269 1.1 macallan return;
270 1.1 macallan case ADBMS_100DPI:
271 1.1 macallan case ADBMS_200DPI:
272 1.1 macallan adbms_init_mouse(sc);
273 1.1 macallan }
274 1.1 macallan }
275 1.1 macallan
276 1.1 macallan static void
277 1.1 macallan adbms_init_uspeed(struct adbms_softc *sc)
278 1.1 macallan {
279 1.1 macallan uint8_t cmd, addr, buffer[4];
280 1.1 macallan
281 1.1 macallan addr = sc->sc_adbdev->current_addr;
282 1.1 macallan
283 1.23 macallan
284 1.1 macallan /* Found MicroSpeed Mouse Deluxe Mac or Contour Mouse */
285 1.1 macallan cmd = ADBLISTEN(addr, 1);
286 1.1 macallan
287 1.1 macallan /*
288 1.1 macallan * To setup the MicroSpeed or the Contour, it appears
289 1.1 macallan * that we can send the following command to the mouse
290 1.1 macallan * and then expect data back in the form:
291 1.1 macallan * buffer[0] = 4 (bytes)
292 1.1 macallan * buffer[1], buffer[2] as std. mouse
293 1.1 macallan * buffer[3] = buffer[4] = 0xff when no buttons
294 1.1 macallan * are down. When button N down, bit N is clear.
295 1.1 macallan * buffer[4]'s locking mask enables a
296 1.1 macallan * click to toggle the button down state--sort of
297 1.1 macallan * like the "Easy Access" shift/control/etc. keys.
298 1.1 macallan * buffer[3]'s alternative speed mask enables using
299 1.1 macallan * different speed when the corr. button is down
300 1.1 macallan */
301 1.23 macallan buffer[0] = 0x20; /* Alternative speed */
302 1.1 macallan buffer[1] = 0x00; /* speed = maximum */
303 1.1 macallan buffer[2] = 0x10; /* enable extended protocol,
304 1.1 macallan * lower bits = alt. speed mask
305 1.1 macallan * = 0000b
306 1.1 macallan */
307 1.1 macallan buffer[3] = 0x07; /* Locking mask = 0000b,
308 1.1 macallan * enable buttons = 0111b
309 1.1 macallan */
310 1.1 macallan adbms_send_sync(sc, cmd, 4, buffer);
311 1.1 macallan
312 1.1 macallan sc->sc_buttons = 3;
313 1.23 macallan
314 1.23 macallan adbms_send_sync(sc, ADBTALK(addr, 1), 0, NULL);
315 1.23 macallan #ifdef ADBMS_DEBUG
316 1.23 macallan int i;
317 1.23 macallan printf("reg *");
318 1.23 macallan for (i = 0; i < sc->sc_msg_len; i++)
319 1.23 macallan printf(" %02x", sc->sc_buffer[i]);
320 1.23 macallan printf("\n");
321 1.23 macallan #endif
322 1.1 macallan sc->sc_res = 200;
323 1.23 macallan
324 1.23 macallan if (sc->sc_msg_len == 0) {
325 1.23 macallan DPRINTF("found ancient MacTrac, middle button can't be programmed\n");
326 1.23 macallan sc->sc_res = 100;
327 1.23 macallan }
328 1.1 macallan }
329 1.1 macallan
330 1.19 macallan static int
331 1.19 macallan adbms_turbo_csum(uint8_t *d)
332 1.19 macallan {
333 1.19 macallan int i = 0, sum = 0;
334 1.19 macallan
335 1.19 macallan for (i = 0; i < 7; i++)
336 1.19 macallan sum ^= d[i];
337 1.19 macallan return (sum ^ 0xff);
338 1.19 macallan }
339 1.19 macallan
340 1.1 macallan static void
341 1.1 macallan adbms_init_turbo(struct adbms_softc *sc)
342 1.1 macallan {
343 1.1 macallan uint8_t addr;
344 1.1 macallan
345 1.1 macallan /* Found Kensington Turbo Mouse */
346 1.18 macallan
347 1.18 macallan /*
348 1.18 macallan * byte 1 assigns what which button does
349 1.18 macallan - 0x08 - button 1 - 1, button 2 - nothing
350 1.18 macallan - 0x09 - both buttons - 1
351 1.22 andvar - 0x0a - button 1 - 1, button 2 - toggle 1
352 1.18 macallan - 0x0b - button 1 - 1, button 2 - nothing
353 1.18 macallan - 0x0c - button 1 - 1, button 2 - 2
354 1.18 macallan - 0x0e - button 1 - 1, button 2 - 3
355 1.18 macallan - 0x0f - button 1 - 1, button 2 - toggle 3
356 1.18 macallan - 0x10 - button 1 toggle 1, button 2 nothing
357 1.18 macallan - 0x11 - button 1 - toggle 1, button 2 - 1
358 1.18 macallan - 0x12 - both toggle 1
359 1.18 macallan - 0x14 - button 1 toggle 1, button 2 - 2
360 1.18 macallan - 0x21 - button 1 - 2, button 2 - 1
361 1.18 macallan - 0x31 - button 1 - 3, button 2 - 1
362 1.18 macallan * byte 4 programs a delay for button presses, apparently in 1/100 seconds
363 1.19 macallan * byte 7 is a simple XOR checksum, writes will only stick if it's valid
364 1.19 macallan as in, b[7] = (b[0] ^ b[1] ^ ... ^ b[6]) ^ 0xff
365 1.18 macallan */
366 1.18 macallan
367 1.18 macallan /* this seems to be the most reasonable default */
368 1.19 macallan static u_char data[] =
369 1.19 macallan { 0xa5, 0x0e, 0, 0, 1, 0xff, 0xff, 0/*0x55*/ };
370 1.1 macallan
371 1.1 macallan addr = sc->sc_adbdev->current_addr;
372 1.1 macallan
373 1.18 macallan #ifdef ADBMS_DEBUG
374 1.18 macallan {
375 1.18 macallan int i;
376 1.18 macallan adbms_send_sync(sc, ADBTALK(addr, 2), 0, NULL);
377 1.18 macallan printf("reg *");
378 1.18 macallan for (i = 0; i < sc->sc_msg_len; i++)
379 1.18 macallan printf(" %02x", sc->sc_buffer[i]);
380 1.18 macallan printf("\n");
381 1.18 macallan }
382 1.18 macallan #endif
383 1.18 macallan
384 1.1 macallan adbms_send_sync(sc, ADBFLUSH(addr), 0, NULL);
385 1.19 macallan data[7] = adbms_turbo_csum(data);
386 1.19 macallan adbms_send_sync(sc, ADBLISTEN(addr, 2), 8, data);
387 1.17 macallan
388 1.18 macallan
389 1.17 macallan #ifdef ADBMS_DEBUG
390 1.17 macallan int i, reg;
391 1.17 macallan for (reg = 1; reg < 4; reg++) {
392 1.17 macallan adbms_send_sync(sc, ADBTALK(addr, reg), 0, NULL);
393 1.17 macallan printf("reg %d", reg);
394 1.17 macallan for (i = 0; i < sc->sc_msg_len; i++)
395 1.17 macallan printf(" %02x", sc->sc_buffer[i]);
396 1.17 macallan printf("\n");
397 1.17 macallan }
398 1.17 macallan #endif
399 1.1 macallan }
400 1.1 macallan
401 1.1 macallan static void
402 1.1 macallan adbms_init_mouse(struct adbms_softc *sc)
403 1.1 macallan {
404 1.1 macallan int len;
405 1.1 macallan uint8_t cmd, addr, buffer[16];
406 1.1 macallan
407 1.1 macallan addr = sc->sc_adbdev->current_addr;
408 1.1 macallan /* found a mouse */
409 1.1 macallan cmd = ADBTALK(addr, 3);
410 1.1 macallan if (!adbms_send_sync(sc, cmd, 0, NULL)) {
411 1.1 macallan #ifdef ADBMS_DEBUG
412 1.1 macallan printf("adb: ems_init timed out\n");
413 1.1 macallan #endif
414 1.1 macallan return;
415 1.1 macallan }
416 1.1 macallan
417 1.1 macallan /* Attempt to initialize Extended Mouse Protocol */
418 1.1 macallan len = sc->sc_msg_len;
419 1.1 macallan memcpy(buffer, sc->sc_buffer, len);
420 1.1 macallan DPRINTF("buffer: %02x %02x\n", buffer[0], buffer[1]);
421 1.1 macallan buffer[1] = 4; /* make handler ID 4 */
422 1.1 macallan cmd = ADBLISTEN(addr, 3);
423 1.1 macallan if (!adbms_send_sync(sc, cmd, len, buffer)) {
424 1.1 macallan #ifdef ADBMS_DEBUG
425 1.1 macallan printf("adb: ems_init timed out\n");
426 1.1 macallan #endif
427 1.1 macallan return;
428 1.1 macallan }
429 1.1 macallan
430 1.1 macallan /*
431 1.1 macallan * Check to see if successful, if not
432 1.1 macallan * try to initialize it as other types
433 1.1 macallan */
434 1.1 macallan cmd = ADBTALK(addr, 3);
435 1.1 macallan if (!adbms_send_sync(sc, cmd, 0, NULL)) {
436 1.1 macallan DPRINTF("timeout checking for EMP switch\n");
437 1.1 macallan return;
438 1.1 macallan }
439 1.1 macallan DPRINTF("new handler ID: %02x\n", sc->sc_buffer[1]);
440 1.1 macallan if (sc->sc_buffer[1] == ADBMS_EXTENDED) {
441 1.1 macallan sc->sc_adbdev->handler_id = ADBMS_EXTENDED;
442 1.1 macallan cmd = ADBTALK(addr, 1);
443 1.1 macallan if(!adbms_send_sync(sc, cmd, 0, NULL)) {
444 1.1 macallan DPRINTF("adb: ems_init timed out\n");
445 1.1 macallan return;
446 1.1 macallan }
447 1.1 macallan
448 1.1 macallan len = sc->sc_msg_len;
449 1.1 macallan memcpy(buffer, sc->sc_buffer, len);
450 1.1 macallan
451 1.1 macallan if (sc->sc_msg_len == 8) {
452 1.12 christos uint16_t res;
453 1.1 macallan /* we have a true EMP device */
454 1.1 macallan #ifdef ADB_PRINT_EMP
455 1.1 macallan
456 1.1 macallan printf("EMP: %02x %02x %02x %02x %02x %02x %02x %02x\n",
457 1.1 macallan buffer[0], buffer[1], buffer[2], buffer[3],
458 1.1 macallan buffer[4], buffer[5], buffer[6], buffer[7]);
459 1.1 macallan #endif
460 1.12 christos memcpy(sc->sc_devid, &buffer[0], 4);
461 1.12 christos memcpy(&res, &buffer[4], sizeof(res));
462 1.12 christos sc->sc_res = res;
463 1.1 macallan sc->sc_class = buffer[6];
464 1.1 macallan sc->sc_buttons = buffer[7];
465 1.1 macallan } else if (buffer[0] == 0x9a &&
466 1.1 macallan ((buffer[1] == 0x20) || (buffer[1] == 0x21))) {
467 1.1 macallan /*
468 1.1 macallan * Set up non-EMP Mouseman/Trackman to put
469 1.1 macallan * button bits in 3rd byte instead of sending
470 1.1 macallan * via pseudo keyboard device.
471 1.1 macallan */
472 1.1 macallan if (buffer[1] == 0x21)
473 1.1 macallan sc->sc_class = MSCLASS_TRACKBALL;
474 1.1 macallan else
475 1.1 macallan sc->sc_class = MSCLASS_MOUSE;
476 1.1 macallan
477 1.1 macallan cmd = ADBLISTEN(addr, 1);
478 1.1 macallan buffer[0]=0x00;
479 1.1 macallan buffer[1]=0x81;
480 1.1 macallan adbms_send_sync(sc, cmd, 2, buffer);
481 1.1 macallan
482 1.1 macallan cmd = ADBLISTEN(addr, 1);
483 1.1 macallan buffer[0]=0x01;
484 1.1 macallan buffer[1]=0x81;
485 1.1 macallan adbms_send_sync(sc, cmd, 2, buffer);
486 1.1 macallan
487 1.1 macallan cmd = ADBLISTEN(addr, 1);
488 1.1 macallan buffer[0]=0x02;
489 1.1 macallan buffer[1]=0x81;
490 1.1 macallan adbms_send_sync(sc, cmd, 2, buffer);
491 1.1 macallan
492 1.1 macallan cmd = ADBLISTEN(addr, 1);
493 1.1 macallan buffer[0]=0x03;
494 1.1 macallan buffer[1]=0x38;
495 1.1 macallan adbms_send_sync(sc, cmd, 2, buffer);
496 1.1 macallan
497 1.1 macallan sc->sc_buttons = 3;
498 1.1 macallan sc->sc_res = 400;
499 1.1 macallan }
500 1.1 macallan } else {
501 1.1 macallan /* Attempt to initialize as an A3 mouse */
502 1.1 macallan buffer[1] = 0x03; /* make handler ID 3 */
503 1.1 macallan cmd = ADBLISTEN(addr, 3);
504 1.1 macallan if (!adbms_send_sync(sc, cmd, len, buffer)) {
505 1.1 macallan #ifdef ADBMS_DEBUG
506 1.1 macallan printf("adb: ems_init timed out\n");
507 1.1 macallan #endif
508 1.1 macallan return;
509 1.1 macallan }
510 1.1 macallan
511 1.1 macallan /*
512 1.1 macallan * Check to see if successful, if not
513 1.1 macallan * try to initialize it as other types
514 1.1 macallan */
515 1.1 macallan cmd = ADBTALK(addr, 3);
516 1.1 macallan if(adbms_send_sync(sc, cmd, 0, NULL)) {
517 1.1 macallan len = sc->sc_msg_len;
518 1.1 macallan memcpy(buffer, sc->sc_buffer, len);
519 1.1 macallan if (buffer[1] == ADBMS_MSA3) {
520 1.1 macallan sc->sc_adbdev->handler_id = ADBMS_MSA3;
521 1.1 macallan /* Initialize as above */
522 1.1 macallan cmd = ADBLISTEN(addr, 2);
523 1.1 macallan /* listen 2 */
524 1.1 macallan buffer[0] = 0x00;
525 1.1 macallan /* Irrelevant, buffer has 0x77 */
526 1.1 macallan buffer[2] = 0x07;
527 1.1 macallan /*
528 1.1 macallan * enable 3 button mode = 0111b,
529 1.1 macallan * speed = normal
530 1.1 macallan */
531 1.1 macallan adbms_send_sync(sc, cmd, 3, buffer);
532 1.1 macallan sc->sc_buttons = 3;
533 1.1 macallan sc->sc_res = 300;
534 1.1 macallan }
535 1.1 macallan }
536 1.1 macallan }
537 1.1 macallan }
538 1.1 macallan
539 1.1 macallan static void
540 1.1 macallan adbms_handler(void *cookie, int len, uint8_t *data)
541 1.1 macallan {
542 1.1 macallan struct adbms_softc *sc = cookie;
543 1.1 macallan
544 1.1 macallan #ifdef ADBMS_DEBUG
545 1.1 macallan int i;
546 1.8 matt printf("%s: %02x - ", device_xname(sc->sc_dev), sc->sc_us);
547 1.1 macallan for (i = 0; i < len; i++) {
548 1.1 macallan printf(" %02x", data[i]);
549 1.1 macallan }
550 1.1 macallan printf("\n");
551 1.1 macallan #endif
552 1.1 macallan if (len >= 2) {
553 1.1 macallan memcpy(sc->sc_buffer, &data[2], len - 2);
554 1.1 macallan sc->sc_msg_len = len - 2;
555 1.23 macallan if ((data[1] == sc->sc_us) && (len > 2)) {
556 1.1 macallan /* make sense of the mouse message */
557 1.1 macallan adbms_process_event(sc, sc->sc_msg_len, sc->sc_buffer);
558 1.1 macallan return;
559 1.1 macallan }
560 1.1 macallan wakeup(&sc->sc_event);
561 1.1 macallan } else {
562 1.1 macallan DPRINTF("bogus message\n");
563 1.1 macallan }
564 1.1 macallan }
565 1.1 macallan
566 1.1 macallan static void
567 1.1 macallan adbms_process_event(struct adbms_softc *sc, int len, uint8_t *buffer)
568 1.1 macallan {
569 1.1 macallan int buttons = 0, mask, dx, dy, i;
570 1.1 macallan int button_bit = 1;
571 1.1 macallan
572 1.1 macallan if ((sc->sc_adbdev->handler_id == ADBMS_EXTENDED) && (sc->sc_devid[0] == 0)) {
573 1.1 macallan /* massage the data to look like EMP data */
574 1.1 macallan if ((buffer[2] & 0x04) == 0x04)
575 1.1 macallan buffer[0] &= 0x7f;
576 1.1 macallan else
577 1.1 macallan buffer[0] |= 0x80;
578 1.1 macallan if ((buffer[2] & 0x02) == 0x02)
579 1.1 macallan buffer[1] &= 0x7f;
580 1.1 macallan else
581 1.1 macallan buffer[1] |= 0x80;
582 1.1 macallan if ((buffer[2] & 0x01) == 0x01)
583 1.1 macallan buffer[2] = 0x00;
584 1.1 macallan else
585 1.1 macallan buffer[2] = 0x80;
586 1.1 macallan }
587 1.1 macallan
588 1.1 macallan switch (sc->sc_adbdev->handler_id) {
589 1.1 macallan case ADBMS_USPEED:
590 1.1 macallan case ADBMS_UCONTOUR:
591 1.1 macallan /* MicroSpeed mouse and Contour mouse */
592 1.1 macallan if (len == 4)
593 1.1 macallan buttons = (~buffer[3]) & 0xff;
594 1.23 macallan else {
595 1.23 macallan /*
596 1.23 macallan * deal with the strange way old MacTracs report
597 1.23 macallan * button events:
598 1.23 macallan * 0x8080 - all up
599 1.23 macallan * 0x0000 - right button down
600 1.23 macallan * ox0080 - left button down
601 1.23 macallan * 0x8000 - both buttons down
602 1.23 macallan * the middle button seems to do wome weird
603 1.23 macallan * click lock thing
604 1.23 macallan */
605 1.23 macallan int bt = ((buffer[0] & 0x80) >> 6) |
606 1.23 macallan ((buffer[1] & 0x80) >> 7);
607 1.23 macallan int bttrans[] = {4, 1, 5, 0};
608 1.23 macallan buttons = bttrans[bt];
609 1.23 macallan DPRINTF("microspeed buttons %x\n", buttons);
610 1.23 macallan }
611 1.1 macallan break;
612 1.1 macallan case ADBMS_MSA3:
613 1.1 macallan /* Mouse Systems A3 mouse */
614 1.1 macallan if (len == 3)
615 1.1 macallan buttons = (~buffer[2]) & 0x07;
616 1.1 macallan else
617 1.1 macallan buttons = (buffer[0] & 0x80) ? 0 : 1;
618 1.1 macallan break;
619 1.1 macallan default:
620 1.1 macallan /* Classic Mouse Protocol (up to 2 buttons) */
621 1.1 macallan for (i = 0; i < 2; i++, button_bit <<= 1)
622 1.1 macallan /* 0 when button down */
623 1.1 macallan if (!(buffer[i] & 0x80))
624 1.1 macallan buttons |= button_bit;
625 1.1 macallan else
626 1.1 macallan buttons &= ~button_bit;
627 1.1 macallan /* Extended Protocol (up to 6 more buttons) */
628 1.1 macallan for (mask = 0x80; i < len;
629 1.1 macallan i += (mask == 0x80), button_bit <<= 1) {
630 1.1 macallan /* 0 when button down */
631 1.1 macallan if (!(buffer[i] & mask))
632 1.1 macallan buttons |= button_bit;
633 1.1 macallan else
634 1.1 macallan buttons &= ~button_bit;
635 1.1 macallan mask = ((mask >> 4) & 0xf)
636 1.1 macallan | ((mask & 0xf) << 4);
637 1.1 macallan }
638 1.1 macallan break;
639 1.1 macallan }
640 1.1 macallan
641 1.17 macallan if ((sc->sc_adbdev->handler_id != ADBMS_EXTENDED) &&
642 1.17 macallan (sc->sc_adbdev->handler_id != ADBMS_TURBO)) {
643 1.16 macallan dx = ((int)(buffer[1] & 0x3f)) - ((buffer[1] & 0x40) ? 64 : 0);
644 1.16 macallan dy = ((int)(buffer[0] & 0x3f)) - ((buffer[0] & 0x40) ? 64 : 0);
645 1.16 macallan } else {
646 1.16 macallan /* EMP crap, additional motion bits */
647 1.16 macallan int shift = 7, ddx, ddy, sign, smask;
648 1.16 macallan
649 1.16 macallan #ifdef ADBMS_DEBUG
650 1.16 macallan printf("EMP packet:");
651 1.16 macallan for (i = 0; i < len; i++)
652 1.16 macallan printf(" %02x", buffer[i]);
653 1.16 macallan printf("\n");
654 1.16 macallan #endif
655 1.16 macallan dx = (int)buffer[1] & 0x7f;
656 1.16 macallan dy = (int)buffer[0] & 0x7f;
657 1.16 macallan for (i = 2; i < len; i++) {
658 1.16 macallan ddx = (buffer[i] & 0x07);
659 1.16 macallan ddy = (buffer[i] & 0x70) >> 4;
660 1.16 macallan dx |= (ddx << shift);
661 1.16 macallan dy |= (ddy << shift);
662 1.16 macallan shift += 3;
663 1.16 macallan }
664 1.16 macallan sign = 1 << (shift - 1);
665 1.16 macallan smask = 0xffffffff << shift;
666 1.16 macallan if (dx & sign)
667 1.16 macallan dx |= smask;
668 1.16 macallan if (dy & sign)
669 1.16 macallan dy |= smask;
670 1.16 macallan #ifdef ADBMS_DEBUG
671 1.16 macallan printf("%d %d %08x %d\n", dx, dy, smask, shift);
672 1.16 macallan #endif
673 1.16 macallan }
674 1.1 macallan
675 1.1 macallan if (sc->sc_class == MSCLASS_TRACKPAD) {
676 1.1 macallan
677 1.4 tsutsui if (sc->sc_tapping == 1) {
678 1.4 tsutsui if (sc->sc_down) {
679 1.4 tsutsui /* finger is down - collect motion data */
680 1.4 tsutsui sc->sc_x += dx;
681 1.4 tsutsui sc->sc_y += dy;
682 1.4 tsutsui }
683 1.4 tsutsui DPRINTF("buttons: %02x\n", buttons);
684 1.4 tsutsui switch (sc->sc_buttons) {
685 1.4 tsutsui case 2:
686 1.4 tsutsui buttons |= ((buttons & 2) >> 1);
687 1.4 tsutsui adbms_mangle_2(sc, buttons);
688 1.4 tsutsui break;
689 1.4 tsutsui case 4:
690 1.4 tsutsui adbms_mangle_4(sc, buttons);
691 1.4 tsutsui break;
692 1.4 tsutsui }
693 1.1 macallan }
694 1.1 macallan /* filter the pseudo-buttons out */
695 1.1 macallan buttons &= 1;
696 1.1 macallan }
697 1.1 macallan
698 1.1 macallan if (sc->sc_wsmousedev)
699 1.1 macallan wsmouse_input(sc->sc_wsmousedev, sc->sc_mb | buttons,
700 1.1 macallan dx, -dy, 0, 0,
701 1.1 macallan WSMOUSE_INPUT_DELTA);
702 1.1 macallan #if NAED > 0
703 1.1 macallan aed_input(&new_event);
704 1.1 macallan #endif
705 1.1 macallan }
706 1.1 macallan
707 1.1 macallan static void
708 1.1 macallan adbms_mangle_2(struct adbms_softc *sc, int buttons)
709 1.1 macallan {
710 1.1 macallan
711 1.1 macallan if (buttons & 4) {
712 1.1 macallan /* finger down on pad */
713 1.1 macallan if (sc->sc_down == 0) {
714 1.1 macallan sc->sc_down = 1;
715 1.1 macallan sc->sc_x = 0;
716 1.1 macallan sc->sc_y = 0;
717 1.1 macallan }
718 1.1 macallan }
719 1.1 macallan if (buttons & 8) {
720 1.1 macallan /* finger up */
721 1.1 macallan if (sc->sc_down) {
722 1.1 macallan if (((sc->sc_x * sc->sc_x +
723 1.9 macallan sc->sc_y * sc->sc_y) < 3) &&
724 1.1 macallan (sc->sc_wsmousedev)) {
725 1.1 macallan /*
726 1.1 macallan * if there wasn't much movement between
727 1.1 macallan * finger down and up again we assume
728 1.1 macallan * someone tapped the pad and we just
729 1.1 macallan * send a mouse button event
730 1.1 macallan */
731 1.1 macallan wsmouse_input(sc->sc_wsmousedev,
732 1.1 macallan 1, 0, 0, 0, 0, WSMOUSE_INPUT_DELTA);
733 1.1 macallan }
734 1.1 macallan sc->sc_down = 0;
735 1.1 macallan }
736 1.1 macallan }
737 1.1 macallan }
738 1.1 macallan
739 1.1 macallan static void
740 1.1 macallan adbms_mangle_4(struct adbms_softc *sc, int buttons)
741 1.1 macallan {
742 1.1 macallan
743 1.1 macallan if (buttons & 0x20) {
744 1.1 macallan /* finger down on pad */
745 1.1 macallan if (sc->sc_down == 0) {
746 1.1 macallan sc->sc_down = 1;
747 1.1 macallan sc->sc_x = 0;
748 1.1 macallan sc->sc_y = 0;
749 1.1 macallan }
750 1.1 macallan }
751 1.1 macallan if ((buttons & 0x20) == 0) {
752 1.1 macallan /* finger up */
753 1.1 macallan if (sc->sc_down) {
754 1.1 macallan if (((sc->sc_x * sc->sc_x +
755 1.9 macallan sc->sc_y * sc->sc_y) < 3) &&
756 1.1 macallan (sc->sc_wsmousedev)) {
757 1.1 macallan /*
758 1.1 macallan * if there wasn't much movement between
759 1.1 macallan * finger down and up again we assume
760 1.1 macallan * someone tapped the pad and we just
761 1.1 macallan * send a mouse button event
762 1.1 macallan */
763 1.1 macallan wsmouse_input(sc->sc_wsmousedev,
764 1.1 macallan 1, 0, 0, 0, 0, WSMOUSE_INPUT_DELTA);
765 1.1 macallan }
766 1.1 macallan sc->sc_down = 0;
767 1.1 macallan }
768 1.1 macallan }
769 1.1 macallan }
770 1.1 macallan
771 1.1 macallan static int
772 1.1 macallan adbms_enable(void *v)
773 1.1 macallan {
774 1.1 macallan return 0;
775 1.1 macallan }
776 1.1 macallan
777 1.1 macallan static int
778 1.6 christos adbms_ioctl(void *v, u_long cmd, void *data, int flag, struct lwp *l)
779 1.1 macallan {
780 1.1 macallan
781 1.1 macallan switch (cmd) {
782 1.1 macallan case WSMOUSEIO_GTYPE:
783 1.1 macallan *(u_int *)data = WSMOUSE_TYPE_ADB;
784 1.1 macallan break;
785 1.1 macallan
786 1.1 macallan default:
787 1.1 macallan return (EPASSTHROUGH);
788 1.1 macallan }
789 1.1 macallan return (0);
790 1.1 macallan }
791 1.1 macallan
792 1.1 macallan static void
793 1.1 macallan adbms_disable(void *v)
794 1.1 macallan {
795 1.1 macallan }
796 1.1 macallan
797 1.1 macallan static void
798 1.1 macallan init_trackpad(struct adbms_softc *sc)
799 1.1 macallan {
800 1.10 macallan const struct sysctlnode *me = NULL, *node = NULL;
801 1.4 tsutsui int cmd, addr, ret;
802 1.1 macallan uint8_t buffer[16];
803 1.1 macallan uint8_t b2[] = {0x99, 0x94, 0x19, 0xff, 0xb2, 0x8a, 0x1b, 0x50};
804 1.1 macallan
805 1.1 macallan addr = sc->sc_adbdev->current_addr;
806 1.1 macallan cmd = ADBTALK(addr, 1);
807 1.1 macallan if (!adbms_send_sync(sc, cmd, 0, NULL))
808 1.1 macallan return;
809 1.1 macallan
810 1.1 macallan if (sc->sc_msg_len != 8)
811 1.1 macallan return;
812 1.1 macallan
813 1.1 macallan memcpy(buffer, sc->sc_buffer, 8);
814 1.1 macallan
815 1.1 macallan /* now whack the pad */
816 1.1 macallan cmd = ADBLISTEN(addr, 1);
817 1.1 macallan buffer[6] = 0x0d;
818 1.1 macallan adbms_send_sync(sc, cmd, 8, buffer);
819 1.1 macallan
820 1.1 macallan delay(1000);
821 1.1 macallan cmd = ADBLISTEN(addr, 2);
822 1.1 macallan adbms_send_sync(sc, cmd, 8, b2);
823 1.1 macallan
824 1.1 macallan delay(1000);
825 1.1 macallan cmd = ADBLISTEN(addr, 1);
826 1.1 macallan buffer[6] = 0x03;
827 1.1 macallan adbms_send_sync(sc, cmd, 8, buffer);
828 1.1 macallan
829 1.1 macallan cmd = ADBFLUSH(addr);
830 1.1 macallan adbms_send_sync(sc, cmd, 0, NULL);
831 1.1 macallan delay(1000);
832 1.4 tsutsui
833 1.4 tsutsui /*
834 1.11 mbalmer * setup a sysctl node to control whether tapping the pad should
835 1.4 tsutsui * trigger mouse button events
836 1.4 tsutsui */
837 1.4 tsutsui
838 1.4 tsutsui sc->sc_tapping = 1;
839 1.4 tsutsui
840 1.10 macallan ret = sysctl_createv(NULL, 0, NULL, &me,
841 1.4 tsutsui CTLFLAG_READWRITE,
842 1.8 matt CTLTYPE_NODE, device_xname(sc->sc_dev), NULL,
843 1.4 tsutsui NULL, 0, NULL, 0,
844 1.4 tsutsui CTL_MACHDEP, CTL_CREATE, CTL_EOL);
845 1.4 tsutsui
846 1.10 macallan ret = sysctl_createv(NULL, 0, NULL, &node,
847 1.10 macallan CTLFLAG_READWRITE | CTLFLAG_OWNDESC,
848 1.4 tsutsui CTLTYPE_INT, "tapping", "tapping the pad causes button events",
849 1.13 dsl sysctl_adbms_tap, 1, (void *)sc, 0,
850 1.4 tsutsui CTL_MACHDEP, me->sysctl_num, CTL_CREATE, CTL_EOL);
851 1.15 nisimura
852 1.15 nisimura (void)ret;
853 1.1 macallan }
854 1.1 macallan
855 1.1 macallan static int
856 1.1 macallan adbms_wait(struct adbms_softc *sc, int timeout)
857 1.1 macallan {
858 1.1 macallan int cnt = 0;
859 1.1 macallan
860 1.1 macallan if (sc->sc_poll) {
861 1.1 macallan while (sc->sc_msg_len == -1) {
862 1.1 macallan sc->sc_ops->poll(sc->sc_ops->cookie);
863 1.1 macallan }
864 1.1 macallan } else {
865 1.1 macallan while ((sc->sc_msg_len == -1) && (cnt < timeout)) {
866 1.9 macallan tsleep(&sc->sc_event, 0, "adbmsio", hz);
867 1.1 macallan cnt++;
868 1.1 macallan }
869 1.1 macallan }
870 1.1 macallan return (sc->sc_msg_len > 0);
871 1.1 macallan }
872 1.1 macallan
873 1.1 macallan static int
874 1.1 macallan adbms_send_sync(struct adbms_softc *sc, uint8_t cmd, int len, uint8_t *msg)
875 1.1 macallan {
876 1.1 macallan int i;
877 1.1 macallan
878 1.1 macallan sc->sc_msg_len = -1;
879 1.1 macallan DPRINTF("send: %02x", cmd);
880 1.1 macallan for (i = 0; i < len; i++)
881 1.1 macallan DPRINTF(" %02x", msg[i]);
882 1.1 macallan DPRINTF("\n");
883 1.1 macallan sc->sc_ops->send(sc->sc_ops->cookie, sc->sc_poll, cmd, len, msg);
884 1.17 macallan adbms_wait(sc, 3);
885 1.1 macallan return (sc->sc_msg_len != -1);
886 1.1 macallan }
887 1.4 tsutsui
888 1.4 tsutsui static int
889 1.4 tsutsui sysctl_adbms_tap(SYSCTLFN_ARGS)
890 1.4 tsutsui {
891 1.4 tsutsui struct sysctlnode node = *rnode;
892 1.4 tsutsui struct adbms_softc *sc = node.sysctl_data;
893 1.4 tsutsui
894 1.4 tsutsui node.sysctl_idata = sc->sc_tapping;
895 1.4 tsutsui
896 1.4 tsutsui if (newp) {
897 1.4 tsutsui
898 1.4 tsutsui /* we're asked to write */
899 1.4 tsutsui node.sysctl_data = &sc->sc_tapping;
900 1.4 tsutsui if (sysctl_lookup(SYSCTLFN_CALL(&node)) == 0) {
901 1.4 tsutsui
902 1.10 macallan sc->sc_tapping = (*(int *)node.sysctl_data == 0) ? 0 : 1;
903 1.4 tsutsui return 0;
904 1.4 tsutsui }
905 1.4 tsutsui return EINVAL;
906 1.4 tsutsui } else {
907 1.4 tsutsui
908 1.10 macallan node.sysctl_data = &sc->sc_tapping;
909 1.4 tsutsui node.sysctl_size = 4;
910 1.4 tsutsui return (sysctl_lookup(SYSCTLFN_CALL(&node)));
911 1.4 tsutsui }
912 1.4 tsutsui
913 1.4 tsutsui return 0;
914 1.4 tsutsui }
915 1.4 tsutsui
916 1.4 tsutsui SYSCTL_SETUP(sysctl_ams_setup, "sysctl ams subtree setup")
917 1.4 tsutsui {
918 1.4 tsutsui
919 1.4 tsutsui sysctl_createv(NULL, 0, NULL, NULL,
920 1.4 tsutsui CTLFLAG_PERMANENT,
921 1.4 tsutsui CTLTYPE_NODE, "machdep", NULL,
922 1.4 tsutsui NULL, 0, NULL, 0,
923 1.4 tsutsui CTL_MACHDEP, CTL_EOL);
924 1.4 tsutsui }
925