Home | History | Annotate | Line # | Download | only in usb
usscanner.c revision 1.18.20.2
      1  1.18.20.2        ad /*	$NetBSD: usscanner.c,v 1.18.20.2 2007/01/12 00:57:49 ad Exp $	*/
      2        1.1  augustss 
      3        1.1  augustss /*
      4        1.3  augustss  * Copyright (c) 2001 The NetBSD Foundation, Inc.
      5        1.1  augustss  * All rights reserved.
      6        1.1  augustss  *
      7        1.1  augustss  * This code is derived from software contributed to The NetBSD Foundation
      8        1.1  augustss  * by Lennart Augustsson (lennart (at) augustsson.net) and LLoyd Parkes.
      9        1.1  augustss  *
     10        1.1  augustss  * Redistribution and use in source and binary forms, with or without
     11        1.1  augustss  * modification, are permitted provided that the following conditions
     12        1.1  augustss  * are met:
     13        1.1  augustss  * 1. Redistributions of source code must retain the above copyright
     14        1.1  augustss  *    notice, this list of conditions and the following disclaimer.
     15        1.1  augustss  * 2. Redistributions in binary form must reproduce the above copyright
     16        1.1  augustss  *    notice, this list of conditions and the following disclaimer in the
     17        1.1  augustss  *    documentation and/or other materials provided with the distribution.
     18        1.1  augustss  * 3. All advertising materials mentioning features or use of this software
     19        1.1  augustss  *    must display the following acknowledgement:
     20        1.1  augustss  *        This product includes software developed by the NetBSD
     21        1.1  augustss  *        Foundation, Inc. and its contributors.
     22        1.1  augustss  * 4. Neither the name of The NetBSD Foundation nor the names of its
     23        1.1  augustss  *    contributors may be used to endorse or promote products derived
     24        1.1  augustss  *    from this software without specific prior written permission.
     25        1.1  augustss  *
     26        1.1  augustss  * THIS SOFTWARE IS PROVIDED BY THE NETBSD FOUNDATION, INC. AND CONTRIBUTORS
     27        1.1  augustss  * ``AS IS'' AND ANY EXPRESS OR IMPLIED WARRANTIES, INCLUDING, BUT NOT LIMITED
     28        1.1  augustss  * TO, THE IMPLIED WARRANTIES OF MERCHANTABILITY AND FITNESS FOR A PARTICULAR
     29        1.1  augustss  * PURPOSE ARE DISCLAIMED.  IN NO EVENT SHALL THE FOUNDATION OR CONTRIBUTORS
     30        1.1  augustss  * BE LIABLE FOR ANY DIRECT, INDIRECT, INCIDENTAL, SPECIAL, EXEMPLARY, OR
     31        1.1  augustss  * CONSEQUENTIAL DAMAGES (INCLUDING, BUT NOT LIMITED TO, PROCUREMENT OF
     32        1.1  augustss  * SUBSTITUTE GOODS OR SERVICES; LOSS OF USE, DATA, OR PROFITS; OR BUSINESS
     33        1.1  augustss  * INTERRUPTION) HOWEVER CAUSED AND ON ANY THEORY OF LIABILITY, WHETHER IN
     34        1.1  augustss  * CONTRACT, STRICT LIABILITY, OR TORT (INCLUDING NEGLIGENCE OR OTHERWISE)
     35        1.1  augustss  * ARISING IN ANY WAY OUT OF THE USE OF THIS SOFTWARE, EVEN IF ADVISED OF THE
     36        1.1  augustss  * POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE.
     37        1.1  augustss  */
     38        1.1  augustss 
     39        1.2  augustss /*
     40        1.2  augustss  * This driver is partly based on information taken from the Linux driver
     41        1.2  augustss  * by John Fremlin, Oliver Neukum, and Jeremy Hall.
     42        1.2  augustss  */
     43        1.3  augustss /*
     44        1.3  augustss  * Protocol:
     45        1.3  augustss  * Send raw SCSI command on the bulk-out pipe.
     46        1.3  augustss  * If output command then
     47        1.3  augustss  *     send further data on the bulk-out pipe
     48        1.3  augustss  * else if input command then
     49        1.3  augustss  *     read data on the bulk-in pipe
     50        1.3  augustss  * else
     51        1.3  augustss  *     don't do anything.
     52        1.3  augustss  * Read status byte on the interrupt pipe (which doesn't seem to be
     53        1.4  augustss  * an interrupt pipe at all).  This operation sometimes times out.
     54        1.3  augustss  */
     55        1.9     lukem 
     56        1.9     lukem #include <sys/cdefs.h>
     57  1.18.20.2        ad __KERNEL_RCSID(0, "$NetBSD: usscanner.c,v 1.18.20.2 2007/01/12 00:57:49 ad Exp $");
     58        1.2  augustss 
     59       1.16  augustss #include "scsibus.h"
     60        1.1  augustss #include <sys/param.h>
     61        1.1  augustss #include <sys/systm.h>
     62        1.1  augustss #include <sys/kernel.h>
     63        1.1  augustss #include <sys/malloc.h>
     64        1.1  augustss #include <sys/device.h>
     65        1.1  augustss #include <sys/conf.h>
     66        1.1  augustss #include <sys/buf.h>
     67        1.1  augustss 
     68        1.1  augustss #include <dev/usb/usb.h>
     69        1.1  augustss #include <dev/usb/usbdi.h>
     70        1.1  augustss #include <dev/usb/usbdi_util.h>
     71        1.1  augustss 
     72        1.1  augustss #include <dev/usb/usbdevs.h>
     73        1.1  augustss 
     74        1.1  augustss #include <sys/scsiio.h>
     75       1.15   thorpej #include <dev/scsipi/scsi_spc.h>
     76        1.1  augustss #include <dev/scsipi/scsi_all.h>
     77        1.1  augustss #include <dev/scsipi/scsipi_all.h>
     78        1.1  augustss #include <dev/scsipi/scsiconf.h>
     79        1.1  augustss #include <dev/scsipi/atapiconf.h>
     80        1.1  augustss 
     81        1.1  augustss #ifdef USSCANNER_DEBUG
     82        1.1  augustss #define DPRINTF(x)	if (usscannerdebug) logprintf x
     83        1.1  augustss #define DPRINTFN(n,x)	if (usscannerdebug>(n)) logprintf x
     84        1.2  augustss int	usscannerdebug = 0;
     85        1.1  augustss #else
     86        1.1  augustss #define DPRINTF(x)
     87        1.1  augustss #define DPRINTFN(n,x)
     88        1.1  augustss #endif
     89        1.1  augustss 
     90        1.1  augustss 
     91        1.1  augustss #define USSCANNER_CONFIG_NO		1
     92        1.1  augustss #define USSCANNER_IFACE_IDX		0
     93        1.1  augustss 
     94        1.1  augustss #define USSCANNER_SCSIID_HOST	0x00
     95        1.1  augustss #define USSCANNER_SCSIID_DEVICE	0x01
     96        1.1  augustss 
     97       1.13       tls #define USSCANNER_MAX_TRANSFER_SIZE	MAXPHYS
     98        1.1  augustss 
     99        1.1  augustss #define USSCANNER_TIMEOUT 2000
    100        1.1  augustss 
    101        1.1  augustss struct usscanner_softc {
    102        1.1  augustss  	USBBASEDEVICE		sc_dev;
    103        1.1  augustss 	usbd_device_handle	sc_udev;
    104        1.1  augustss 	usbd_interface_handle	sc_iface;
    105        1.1  augustss 
    106        1.1  augustss 	int			sc_in_addr;
    107        1.1  augustss 	usbd_pipe_handle	sc_in_pipe;
    108        1.1  augustss 
    109        1.1  augustss 	int			sc_intr_addr;
    110        1.1  augustss 	usbd_pipe_handle	sc_intr_pipe;
    111        1.1  augustss 	usbd_xfer_handle	sc_intr_xfer;
    112        1.1  augustss 	u_char			sc_status;
    113        1.1  augustss 
    114        1.1  augustss 	int			sc_out_addr;
    115        1.1  augustss 	usbd_pipe_handle	sc_out_pipe;
    116        1.1  augustss 
    117        1.1  augustss 	usbd_xfer_handle	sc_cmd_xfer;
    118        1.1  augustss 	void			*sc_cmd_buffer;
    119        1.1  augustss 	usbd_xfer_handle	sc_data_xfer;
    120        1.1  augustss 	void			*sc_data_buffer;
    121        1.1  augustss 
    122        1.1  augustss 	int			sc_state;
    123        1.1  augustss #define UAS_IDLE	0
    124        1.1  augustss #define UAS_CMD		1
    125        1.1  augustss #define UAS_DATA	2
    126        1.1  augustss #define UAS_SENSECMD	3
    127        1.1  augustss #define UAS_SENSEDATA	4
    128        1.1  augustss #define UAS_STATUS	5
    129        1.1  augustss 
    130        1.1  augustss 	struct scsipi_xfer	*sc_xs;
    131        1.1  augustss 
    132        1.1  augustss 	device_ptr_t		sc_child;	/* child device, for detach */
    133        1.1  augustss 
    134        1.7    bouyer 	struct scsipi_adapter	sc_adapter;
    135        1.7    bouyer 	struct scsipi_channel	sc_channel;
    136        1.1  augustss 
    137        1.1  augustss 	int			sc_refcnt;
    138        1.1  augustss 	char			sc_dying;
    139        1.1  augustss };
    140        1.1  augustss 
    141        1.1  augustss 
    142        1.1  augustss Static void usscanner_cleanup(struct usscanner_softc *sc);
    143        1.7    bouyer Static void usscanner_scsipi_request(struct scsipi_channel *chan,
    144        1.7    bouyer 				scsipi_adapter_req_t req, void *arg);
    145        1.1  augustss Static void usscanner_scsipi_minphys(struct buf *bp);
    146        1.1  augustss Static void usscanner_done(struct usscanner_softc *sc);
    147        1.1  augustss Static void usscanner_sense(struct usscanner_softc *sc);
    148        1.1  augustss typedef void callback(usbd_xfer_handle, usbd_private_handle, usbd_status);
    149        1.1  augustss Static callback usscanner_intr_cb;
    150        1.1  augustss Static callback usscanner_cmd_cb;
    151        1.1  augustss Static callback usscanner_data_cb;
    152        1.1  augustss Static callback usscanner_sensecmd_cb;
    153        1.1  augustss Static callback usscanner_sensedata_cb;
    154        1.1  augustss 
    155        1.1  augustss USB_DECLARE_DRIVER(usscanner);
    156        1.1  augustss 
    157        1.1  augustss USB_MATCH(usscanner)
    158        1.1  augustss {
    159        1.1  augustss 	USB_MATCH_START(usscanner, uaa);
    160        1.1  augustss 
    161        1.1  augustss 	DPRINTFN(50,("usscanner_match\n"));
    162        1.1  augustss 
    163        1.1  augustss 	if (uaa->iface != NULL)
    164        1.1  augustss 		return (UMATCH_NONE);
    165        1.1  augustss 
    166        1.1  augustss 	if (uaa->vendor == USB_VENDOR_HP &&
    167        1.1  augustss 	    uaa->product == USB_PRODUCT_HP_5300C)
    168        1.1  augustss 		return (UMATCH_VENDOR_PRODUCT);
    169        1.1  augustss 	else
    170        1.1  augustss 		return (UMATCH_NONE);
    171        1.1  augustss }
    172        1.1  augustss 
    173        1.1  augustss USB_ATTACH(usscanner)
    174        1.1  augustss {
    175        1.1  augustss 	USB_ATTACH_START(usscanner, sc, uaa);
    176        1.1  augustss 	usbd_device_handle	dev = uaa->device;
    177        1.1  augustss 	usbd_interface_handle	iface;
    178       1.17  augustss 	char			*devinfop;
    179        1.1  augustss 	usbd_status		err;
    180        1.1  augustss 	usb_endpoint_descriptor_t *ed;
    181        1.1  augustss 	u_int8_t		epcount;
    182        1.1  augustss 	int			i;
    183        1.1  augustss 
    184        1.1  augustss 	DPRINTFN(10,("usscanner_attach: sc=%p\n", sc));
    185        1.1  augustss 
    186       1.17  augustss 	devinfop = usbd_devinfo_alloc(dev, 0);
    187        1.1  augustss 	USB_ATTACH_SETUP;
    188       1.17  augustss 	printf("%s: %s\n", USBDEVNAME(sc->sc_dev), devinfop);
    189       1.17  augustss 	usbd_devinfo_free(devinfop);
    190        1.1  augustss 
    191        1.1  augustss 	err = usbd_set_config_no(dev, USSCANNER_CONFIG_NO, 1);
    192        1.1  augustss 	if (err) {
    193        1.1  augustss 		printf("%s: setting config no failed\n",
    194        1.1  augustss 		    USBDEVNAME(sc->sc_dev));
    195        1.1  augustss 		USB_ATTACH_ERROR_RETURN;
    196        1.1  augustss 	}
    197        1.1  augustss 
    198        1.1  augustss 	err = usbd_device2interface_handle(dev, USSCANNER_IFACE_IDX, &iface);
    199        1.1  augustss 	if (err) {
    200        1.1  augustss 		printf("%s: getting interface handle failed\n",
    201        1.1  augustss 		    USBDEVNAME(sc->sc_dev));
    202        1.1  augustss 		USB_ATTACH_ERROR_RETURN;
    203        1.1  augustss 	}
    204        1.1  augustss 
    205        1.1  augustss 	sc->sc_udev = dev;
    206        1.1  augustss 	sc->sc_iface = iface;
    207        1.1  augustss 
    208        1.1  augustss 	epcount = 0;
    209        1.1  augustss 	(void)usbd_endpoint_count(iface, &epcount);
    210        1.1  augustss 
    211        1.1  augustss 	sc->sc_in_addr = -1;
    212        1.1  augustss 	sc->sc_intr_addr = -1;
    213        1.1  augustss 	sc->sc_out_addr = -1;
    214        1.1  augustss 	for (i = 0; i < epcount; i++) {
    215        1.1  augustss 		ed = usbd_interface2endpoint_descriptor(iface, i);
    216        1.1  augustss 		if (ed == NULL) {
    217        1.1  augustss 			printf("%s: couldn't get ep %d\n",
    218        1.1  augustss 			    USBDEVNAME(sc->sc_dev), i);
    219        1.1  augustss 			USB_ATTACH_ERROR_RETURN;
    220        1.1  augustss 		}
    221        1.1  augustss 		if (UE_GET_DIR(ed->bEndpointAddress) == UE_DIR_IN &&
    222        1.1  augustss 		    UE_GET_XFERTYPE(ed->bmAttributes) == UE_BULK) {
    223        1.1  augustss 			sc->sc_in_addr = ed->bEndpointAddress;
    224        1.1  augustss 		} else if (UE_GET_DIR(ed->bEndpointAddress) == UE_DIR_IN &&
    225        1.1  augustss 		    UE_GET_XFERTYPE(ed->bmAttributes) == UE_INTERRUPT) {
    226        1.1  augustss 			sc->sc_intr_addr = ed->bEndpointAddress;
    227        1.1  augustss 		} else if (UE_GET_DIR(ed->bEndpointAddress) == UE_DIR_OUT &&
    228        1.1  augustss 			   UE_GET_XFERTYPE(ed->bmAttributes) == UE_BULK) {
    229        1.1  augustss 			sc->sc_out_addr = ed->bEndpointAddress;
    230        1.1  augustss 		}
    231        1.1  augustss 	}
    232       1.10  augustss 	if (sc->sc_in_addr == -1 || sc->sc_intr_addr == -1 ||
    233        1.1  augustss 	    sc->sc_out_addr == -1) {
    234        1.1  augustss 		printf("%s: missing endpoint\n", USBDEVNAME(sc->sc_dev));
    235        1.1  augustss 		USB_ATTACH_ERROR_RETURN;
    236        1.1  augustss 	}
    237        1.1  augustss 
    238        1.1  augustss 	err = usbd_open_pipe(sc->sc_iface, sc->sc_in_addr,
    239        1.1  augustss 			     USBD_EXCLUSIVE_USE, &sc->sc_in_pipe);
    240        1.1  augustss 	if (err) {
    241        1.1  augustss 		printf("%s: open in pipe failed, err=%d\n",
    242        1.1  augustss 		       USBDEVNAME(sc->sc_dev), err);
    243        1.1  augustss 		USB_ATTACH_ERROR_RETURN;
    244        1.1  augustss 	}
    245        1.1  augustss 
    246        1.1  augustss 	/* The interrupt endpoint must be opened as a normal pipe. */
    247        1.1  augustss 	err = usbd_open_pipe(sc->sc_iface, sc->sc_intr_addr,
    248        1.1  augustss 			     USBD_EXCLUSIVE_USE, &sc->sc_intr_pipe);
    249        1.1  augustss 
    250        1.1  augustss 	if (err) {
    251        1.1  augustss 		printf("%s: open intr pipe failed, err=%d\n",
    252        1.1  augustss 		       USBDEVNAME(sc->sc_dev), err);
    253        1.1  augustss 		usscanner_cleanup(sc);
    254        1.1  augustss 		USB_ATTACH_ERROR_RETURN;
    255        1.1  augustss 	}
    256        1.1  augustss 	err = usbd_open_pipe(sc->sc_iface, sc->sc_out_addr,
    257        1.1  augustss 			     USBD_EXCLUSIVE_USE, &sc->sc_out_pipe);
    258        1.1  augustss 	if (err) {
    259        1.1  augustss 		printf("%s: open out pipe failed, err=%d\n",
    260        1.1  augustss 		       USBDEVNAME(sc->sc_dev), err);
    261        1.1  augustss 		usscanner_cleanup(sc);
    262        1.1  augustss 		USB_ATTACH_ERROR_RETURN;
    263        1.1  augustss 	}
    264        1.1  augustss 
    265        1.1  augustss 	sc->sc_cmd_xfer = usbd_alloc_xfer(uaa->device);
    266        1.1  augustss 	if (sc->sc_cmd_xfer == NULL) {
    267        1.1  augustss 		printf("%s: alloc cmd xfer failed, err=%d\n",
    268        1.1  augustss 		       USBDEVNAME(sc->sc_dev), err);
    269        1.1  augustss 		usscanner_cleanup(sc);
    270        1.1  augustss 		USB_ATTACH_ERROR_RETURN;
    271        1.1  augustss 	}
    272        1.1  augustss 
    273        1.1  augustss 	/* XXX too big */
    274       1.10  augustss 	sc->sc_cmd_buffer = usbd_alloc_buffer(sc->sc_cmd_xfer,
    275        1.1  augustss 					     USSCANNER_MAX_TRANSFER_SIZE);
    276        1.1  augustss 	if (sc->sc_cmd_buffer == NULL) {
    277        1.1  augustss 		printf("%s: alloc cmd buffer failed, err=%d\n",
    278        1.1  augustss 		       USBDEVNAME(sc->sc_dev), err);
    279        1.1  augustss 		usscanner_cleanup(sc);
    280        1.1  augustss 		USB_ATTACH_ERROR_RETURN;
    281        1.1  augustss 	}
    282        1.1  augustss 
    283        1.1  augustss 	sc->sc_intr_xfer = usbd_alloc_xfer (uaa->device);
    284        1.1  augustss 	if (sc->sc_intr_xfer == NULL) {
    285        1.1  augustss 	  printf("%s: alloc intr xfer failed, err=%d\n",
    286        1.1  augustss 		 USBDEVNAME(sc->sc_dev), err);
    287        1.1  augustss 	  usscanner_cleanup(sc);
    288        1.1  augustss 	  USB_ATTACH_ERROR_RETURN;
    289        1.1  augustss         }
    290        1.1  augustss 
    291        1.1  augustss 	sc->sc_data_xfer = usbd_alloc_xfer(uaa->device);
    292        1.1  augustss 	if (sc->sc_data_xfer == NULL) {
    293        1.1  augustss 		printf("%s: alloc data xfer failed, err=%d\n",
    294        1.1  augustss 		       USBDEVNAME(sc->sc_dev), err);
    295        1.1  augustss 		usscanner_cleanup(sc);
    296        1.1  augustss 		USB_ATTACH_ERROR_RETURN;
    297        1.1  augustss 	}
    298       1.10  augustss 	sc->sc_data_buffer = usbd_alloc_buffer(sc->sc_data_xfer,
    299        1.1  augustss 					      USSCANNER_MAX_TRANSFER_SIZE);
    300        1.1  augustss 	if (sc->sc_data_buffer == NULL) {
    301        1.1  augustss 		printf("%s: alloc data buffer failed, err=%d\n",
    302        1.1  augustss 		       USBDEVNAME(sc->sc_dev), err);
    303        1.1  augustss 		usscanner_cleanup(sc);
    304        1.1  augustss 		USB_ATTACH_ERROR_RETURN;
    305        1.1  augustss 	}
    306        1.1  augustss 
    307        1.1  augustss 	/*
    308        1.1  augustss 	 * Fill in the adapter.
    309        1.1  augustss 	 */
    310        1.7    bouyer 	sc->sc_adapter.adapt_request = usscanner_scsipi_request;
    311        1.7    bouyer 	sc->sc_adapter.adapt_dev = &sc->sc_dev;
    312        1.7    bouyer 	sc->sc_adapter.adapt_nchannels = 1;
    313        1.7    bouyer 	sc->sc_adapter.adapt_openings = 1;
    314        1.7    bouyer 	sc->sc_adapter.adapt_max_periph = 1;
    315        1.7    bouyer 	sc->sc_adapter.adapt_minphys = usscanner_scsipi_minphys;
    316       1.10  augustss 
    317       1.16  augustss #if NSCSIBUS > 0
    318        1.1  augustss 	/*
    319        1.7    bouyer 	 * fill in the scsipi_channel.
    320        1.1  augustss 	 */
    321        1.7    bouyer 	sc->sc_channel.chan_adapter = &sc->sc_adapter;
    322        1.7    bouyer 	sc->sc_channel.chan_bustype = &scsi_bustype;
    323        1.7    bouyer 	sc->sc_channel.chan_channel = 0;
    324        1.7    bouyer 	sc->sc_channel.chan_ntargets = USSCANNER_SCSIID_DEVICE + 1;
    325        1.7    bouyer 	sc->sc_channel.chan_nluns = 1;
    326        1.7    bouyer 	sc->sc_channel.chan_id = USSCANNER_SCSIID_HOST;
    327        1.7    bouyer 
    328        1.6  augustss 	usbd_add_drv_event(USB_EVENT_DRIVER_ATTACH, sc->sc_udev,
    329        1.6  augustss 			   USBDEV(sc->sc_dev));
    330        1.6  augustss 
    331        1.7    bouyer 	sc->sc_child = config_found(&sc->sc_dev, &sc->sc_channel, scsiprint);
    332        1.1  augustss 
    333        1.1  augustss 	DPRINTFN(10, ("usscanner_attach: %p\n", sc->sc_udev));
    334        1.1  augustss 
    335        1.1  augustss 	USB_ATTACH_SUCCESS_RETURN;
    336       1.16  augustss 
    337       1.16  augustss #else
    338       1.16  augustss 	/* No SCSI bus, just ignore it */
    339       1.16  augustss 	usscanner_cleanup(sc);
    340  1.18.20.2        ad 
    341  1.18.20.2        ad 	printf("%s: no scsibus configured, see usscanner(4) for details\n",
    342  1.18.20.2        ad 	    USBDEVNAME(sc->sc_dev));
    343  1.18.20.2        ad 
    344       1.16  augustss 	USB_ATTACH_ERROR_RETURN;
    345       1.16  augustss 
    346       1.16  augustss #endif
    347        1.1  augustss }
    348        1.1  augustss 
    349        1.1  augustss USB_DETACH(usscanner)
    350        1.1  augustss {
    351        1.1  augustss 	USB_DETACH_START(usscanner, sc);
    352        1.1  augustss 	int rv, s;
    353        1.1  augustss 
    354        1.1  augustss 	DPRINTF(("usscanner_detach: sc=%p flags=%d\n", sc, flags));
    355        1.1  augustss 
    356        1.1  augustss 	sc->sc_dying = 1;
    357        1.1  augustss 	/* Abort all pipes.  Causes processes waiting for transfer to wake. */
    358        1.1  augustss 	if (sc->sc_in_pipe != NULL)
    359        1.1  augustss 		usbd_abort_pipe(sc->sc_in_pipe);
    360        1.1  augustss 	if (sc->sc_intr_pipe != NULL)
    361        1.1  augustss 		usbd_abort_pipe(sc->sc_intr_pipe);
    362        1.1  augustss 	if (sc->sc_out_pipe != NULL)
    363        1.1  augustss 		usbd_abort_pipe(sc->sc_out_pipe);
    364        1.1  augustss 
    365        1.1  augustss 	s = splusb();
    366        1.1  augustss 	if (--sc->sc_refcnt >= 0) {
    367        1.1  augustss 		/* Wait for processes to go away. */
    368        1.1  augustss 		usb_detach_wait(USBDEV(sc->sc_dev));
    369        1.1  augustss 	}
    370        1.1  augustss 	splx(s);
    371        1.1  augustss 
    372        1.1  augustss 	if (sc->sc_child != NULL)
    373        1.1  augustss 		rv = config_detach(sc->sc_child, flags);
    374        1.1  augustss 	else
    375        1.1  augustss 		rv = 0;
    376        1.1  augustss 
    377        1.1  augustss 	usbd_add_drv_event(USB_EVENT_DRIVER_DETACH, sc->sc_udev,
    378        1.1  augustss 			   USBDEV(sc->sc_dev));
    379        1.1  augustss 
    380        1.1  augustss 	return (rv);
    381        1.1  augustss }
    382        1.1  augustss 
    383        1.1  augustss Static void
    384        1.1  augustss usscanner_cleanup(struct usscanner_softc *sc)
    385        1.1  augustss {
    386        1.1  augustss 	if (sc->sc_in_pipe != NULL) {
    387        1.1  augustss 		usbd_close_pipe(sc->sc_in_pipe);
    388        1.1  augustss 		sc->sc_in_pipe = NULL;
    389        1.1  augustss 	}
    390        1.1  augustss 	if (sc->sc_intr_pipe != NULL) {
    391        1.1  augustss 		usbd_close_pipe(sc->sc_intr_pipe);
    392        1.1  augustss 		sc->sc_intr_pipe = NULL;
    393        1.1  augustss 	}
    394        1.1  augustss 	if (sc->sc_out_pipe != NULL) {
    395        1.1  augustss 		usbd_close_pipe(sc->sc_out_pipe);
    396        1.1  augustss 		sc->sc_out_pipe = NULL;
    397        1.1  augustss 	}
    398        1.1  augustss 	if (sc->sc_cmd_xfer != NULL) {
    399        1.1  augustss 		usbd_free_xfer(sc->sc_cmd_xfer);
    400        1.1  augustss 		sc->sc_cmd_xfer = NULL;
    401        1.1  augustss 	}
    402        1.1  augustss 	if (sc->sc_data_xfer != NULL) {
    403        1.1  augustss 		usbd_free_xfer(sc->sc_data_xfer);
    404        1.1  augustss 		sc->sc_data_xfer = NULL;
    405        1.1  augustss 	}
    406        1.1  augustss }
    407        1.1  augustss 
    408        1.1  augustss int
    409        1.1  augustss usscanner_activate(device_ptr_t self, enum devact act)
    410        1.1  augustss {
    411        1.1  augustss 	struct usscanner_softc *sc = (struct usscanner_softc *)self;
    412        1.1  augustss 
    413        1.1  augustss 	switch (act) {
    414        1.1  augustss 	case DVACT_ACTIVATE:
    415        1.1  augustss 		return (EOPNOTSUPP);
    416        1.1  augustss 
    417        1.1  augustss 	case DVACT_DEACTIVATE:
    418        1.1  augustss 		sc->sc_dying = 1;
    419        1.1  augustss 		break;
    420        1.1  augustss 	}
    421        1.1  augustss 	return (0);
    422        1.1  augustss }
    423        1.1  augustss 
    424        1.1  augustss Static void
    425        1.1  augustss usscanner_scsipi_minphys(struct buf *bp)
    426        1.1  augustss {
    427        1.1  augustss 	if (bp->b_bcount > USSCANNER_MAX_TRANSFER_SIZE)
    428        1.1  augustss 		bp->b_bcount = USSCANNER_MAX_TRANSFER_SIZE;
    429        1.1  augustss 	minphys(bp);
    430        1.1  augustss }
    431        1.1  augustss 
    432        1.1  augustss Static void
    433        1.1  augustss usscanner_sense(struct usscanner_softc *sc)
    434        1.1  augustss {
    435        1.1  augustss 	struct scsipi_xfer *xs = sc->sc_xs;
    436        1.7    bouyer 	struct scsipi_periph *periph = xs->xs_periph;
    437       1.15   thorpej 	struct scsi_request_sense sense_cmd;
    438        1.1  augustss 	usbd_status err;
    439        1.1  augustss 
    440        1.1  augustss 	/* fetch sense data */
    441        1.1  augustss 	memset(&sense_cmd, 0, sizeof(sense_cmd));
    442       1.15   thorpej 	sense_cmd.opcode = SCSI_REQUEST_SENSE;
    443        1.7    bouyer 	sense_cmd.byte2 = periph->periph_lun << SCSI_CMD_LUN_SHIFT;
    444        1.1  augustss 	sense_cmd.length = sizeof xs->sense;
    445        1.1  augustss 
    446        1.1  augustss 	sc->sc_state = UAS_SENSECMD;
    447        1.1  augustss 	memcpy(sc->sc_cmd_buffer, &sense_cmd, sizeof sense_cmd);
    448        1.1  augustss 	usbd_setup_xfer(sc->sc_cmd_xfer, sc->sc_out_pipe, sc, sc->sc_cmd_buffer,
    449       1.10  augustss 	    sizeof sense_cmd, USBD_NO_COPY, USSCANNER_TIMEOUT,
    450        1.1  augustss 	    usscanner_sensecmd_cb);
    451        1.1  augustss 	err = usbd_transfer(sc->sc_cmd_xfer);
    452        1.1  augustss 	if (err == USBD_IN_PROGRESS)
    453        1.1  augustss 		return;
    454        1.1  augustss 
    455        1.1  augustss 	xs->error = XS_DRIVER_STUFFUP;
    456        1.1  augustss 	usscanner_done(sc);
    457        1.1  augustss }
    458        1.1  augustss 
    459        1.1  augustss Static void
    460        1.1  augustss usscanner_intr_cb(usbd_xfer_handle xfer, usbd_private_handle priv,
    461        1.1  augustss 		 usbd_status status)
    462        1.1  augustss {
    463        1.1  augustss 	struct usscanner_softc *sc = priv;
    464        1.1  augustss 	int s;
    465        1.1  augustss 
    466        1.1  augustss 	DPRINTFN(10, ("usscanner_data_cb status=%d\n", status));
    467        1.1  augustss 
    468        1.1  augustss #ifdef USSCANNER_DEBUG
    469        1.1  augustss 	if (sc->sc_state != UAS_STATUS) {
    470        1.1  augustss 		printf("%s: !UAS_STATUS\n", USBDEVNAME(sc->sc_dev));
    471        1.1  augustss 	}
    472        1.3  augustss 	if (sc->sc_status != 0) {
    473        1.3  augustss 		printf("%s: status byte=0x%02x\n", USBDEVNAME(sc->sc_dev), sc->sc_status);
    474        1.3  augustss 	}
    475        1.1  augustss #endif
    476        1.3  augustss 	/* XXX what should we do on non-0 status */
    477        1.1  augustss 
    478        1.1  augustss 	sc->sc_state = UAS_IDLE;
    479       1.10  augustss 
    480        1.1  augustss 	s = splbio();
    481        1.1  augustss 	scsipi_done(sc->sc_xs);
    482        1.1  augustss 	splx(s);
    483        1.1  augustss }
    484        1.1  augustss 
    485        1.1  augustss Static void
    486        1.1  augustss usscanner_data_cb(usbd_xfer_handle xfer, usbd_private_handle priv,
    487        1.1  augustss 		 usbd_status status)
    488        1.1  augustss {
    489        1.1  augustss 	struct usscanner_softc *sc = priv;
    490        1.1  augustss 	struct scsipi_xfer *xs = sc->sc_xs;
    491        1.1  augustss 	u_int32_t len;
    492        1.1  augustss 
    493        1.1  augustss 	DPRINTFN(10, ("usscanner_data_cb status=%d\n", status));
    494        1.1  augustss 
    495        1.1  augustss #ifdef USSCANNER_DEBUG
    496        1.1  augustss 	if (sc->sc_state != UAS_DATA) {
    497        1.1  augustss 		printf("%s: !UAS_DATA\n", USBDEVNAME(sc->sc_dev));
    498        1.1  augustss 	}
    499        1.1  augustss #endif
    500        1.1  augustss 
    501        1.1  augustss 	usbd_get_xfer_status(xfer, NULL, NULL, &len, NULL);
    502        1.1  augustss 
    503        1.1  augustss 	xs->resid = xs->datalen - len;
    504        1.1  augustss 
    505        1.1  augustss 	switch (status) {
    506        1.1  augustss 	case USBD_NORMAL_COMPLETION:
    507        1.1  augustss 		if (xs->xs_control & XS_CTL_DATA_IN)
    508        1.1  augustss 			memcpy(xs->data, sc->sc_data_buffer, len);
    509        1.1  augustss 		xs->error = XS_NOERROR;
    510        1.1  augustss 		break;
    511        1.1  augustss 	case USBD_TIMEOUT:
    512        1.1  augustss 		xs->error = XS_TIMEOUT;
    513        1.1  augustss 		break;
    514        1.1  augustss 	case USBD_CANCELLED:
    515        1.1  augustss 		if (xs->error == XS_SENSE) {
    516        1.1  augustss 			usscanner_sense(sc);
    517        1.1  augustss 			return;
    518        1.1  augustss 		}
    519        1.1  augustss 		break;
    520        1.1  augustss 	default:
    521        1.1  augustss 		xs->error = XS_DRIVER_STUFFUP; /* XXX ? */
    522        1.1  augustss 		break;
    523        1.1  augustss 	}
    524        1.1  augustss 	usscanner_done(sc);
    525        1.1  augustss }
    526        1.1  augustss 
    527        1.1  augustss Static void
    528        1.1  augustss usscanner_sensedata_cb(usbd_xfer_handle xfer, usbd_private_handle priv,
    529        1.1  augustss 		       usbd_status status)
    530        1.1  augustss {
    531        1.1  augustss 	struct usscanner_softc *sc = priv;
    532        1.1  augustss 	struct scsipi_xfer *xs = sc->sc_xs;
    533        1.1  augustss 	u_int32_t len;
    534        1.1  augustss 
    535        1.1  augustss 	DPRINTFN(10, ("usscanner_sensedata_cb status=%d\n", status));
    536        1.1  augustss 
    537        1.1  augustss #ifdef USSCANNER_DEBUG
    538        1.1  augustss 	if (sc->sc_state != UAS_SENSEDATA) {
    539        1.1  augustss 		printf("%s: !UAS_SENSEDATA\n", USBDEVNAME(sc->sc_dev));
    540        1.1  augustss 	}
    541        1.1  augustss #endif
    542        1.1  augustss 
    543        1.1  augustss 	usbd_get_xfer_status(xfer, NULL, NULL, &len, NULL);
    544        1.1  augustss 
    545        1.1  augustss 	switch (status) {
    546        1.1  augustss 	case USBD_NORMAL_COMPLETION:
    547        1.1  augustss 		memcpy(&xs->sense, sc->sc_data_buffer, len);
    548        1.1  augustss 		if (len < sizeof xs->sense)
    549        1.1  augustss 			xs->error = XS_SHORTSENSE;
    550        1.1  augustss 		break;
    551        1.1  augustss 	case USBD_TIMEOUT:
    552        1.1  augustss 		xs->error = XS_TIMEOUT;
    553        1.1  augustss 		break;
    554        1.1  augustss 	case USBD_CANCELLED:
    555        1.1  augustss 		xs->error = XS_RESET;
    556        1.1  augustss 		break;
    557        1.1  augustss 	default:
    558        1.1  augustss 		xs->error = XS_DRIVER_STUFFUP; /* XXX ? */
    559        1.1  augustss 		break;
    560        1.1  augustss 	}
    561        1.1  augustss 	usscanner_done(sc);
    562        1.1  augustss }
    563        1.1  augustss 
    564        1.1  augustss Static void
    565        1.1  augustss usscanner_done(struct usscanner_softc *sc)
    566        1.1  augustss {
    567        1.1  augustss 	struct scsipi_xfer *xs = sc->sc_xs;
    568        1.1  augustss 	usbd_status err;
    569        1.1  augustss 
    570        1.1  augustss 	DPRINTFN(10,("usscanner_done: error=%d\n", sc->sc_xs->error));
    571        1.1  augustss 
    572        1.1  augustss 	sc->sc_state = UAS_STATUS;
    573        1.1  augustss 	usbd_setup_xfer(sc->sc_intr_xfer, sc->sc_intr_pipe, sc, &sc->sc_status,
    574        1.1  augustss 	    1, USBD_SHORT_XFER_OK | USBD_NO_COPY,
    575        1.1  augustss 	    USSCANNER_TIMEOUT, usscanner_intr_cb);
    576        1.1  augustss 	err = usbd_transfer(sc->sc_intr_xfer);
    577        1.1  augustss 	if (err == USBD_IN_PROGRESS)
    578        1.1  augustss 		return;
    579        1.1  augustss 	xs->error = XS_DRIVER_STUFFUP;
    580        1.1  augustss }
    581        1.1  augustss 
    582        1.1  augustss Static void
    583        1.1  augustss usscanner_sensecmd_cb(usbd_xfer_handle xfer, usbd_private_handle priv,
    584        1.3  augustss 		      usbd_status status)
    585        1.1  augustss {
    586        1.1  augustss 	struct usscanner_softc *sc = priv;
    587        1.1  augustss 	struct scsipi_xfer *xs = sc->sc_xs;
    588        1.1  augustss 	usbd_status err;
    589        1.1  augustss 
    590        1.1  augustss 	DPRINTFN(10, ("usscanner_sensecmd_cb status=%d\n", status));
    591        1.1  augustss 
    592        1.1  augustss #ifdef USSCANNER_DEBUG
    593        1.1  augustss 	if (usscannerdebug > 15)
    594        1.8  augustss 		xs->xs_periph->periph_flags |= 1; /* XXX 1 */
    595        1.1  augustss 
    596        1.1  augustss 	if (sc->sc_state != UAS_SENSECMD) {
    597        1.1  augustss 		printf("%s: !UAS_SENSECMD\n", USBDEVNAME(sc->sc_dev));
    598        1.1  augustss 		xs->error = XS_DRIVER_STUFFUP;
    599        1.1  augustss 		goto done;
    600        1.1  augustss 	}
    601        1.1  augustss #endif
    602        1.1  augustss 
    603        1.1  augustss 	switch (status) {
    604        1.1  augustss 	case USBD_NORMAL_COMPLETION:
    605        1.1  augustss 		break;
    606        1.1  augustss 	case USBD_TIMEOUT:
    607        1.1  augustss 		xs->error = XS_TIMEOUT;
    608        1.1  augustss 		goto done;
    609        1.1  augustss 	default:
    610        1.1  augustss 		xs->error = XS_DRIVER_STUFFUP; /* XXX ? */
    611        1.1  augustss 		goto done;
    612        1.1  augustss 	}
    613        1.1  augustss 
    614        1.1  augustss 	sc->sc_state = UAS_SENSEDATA;
    615        1.1  augustss 	usbd_setup_xfer(sc->sc_data_xfer, sc->sc_in_pipe, sc,
    616        1.1  augustss 	    sc->sc_data_buffer,
    617        1.1  augustss 	    sizeof xs->sense, USBD_SHORT_XFER_OK | USBD_NO_COPY,
    618        1.1  augustss 	    USSCANNER_TIMEOUT, usscanner_sensedata_cb);
    619        1.1  augustss 	err = usbd_transfer(sc->sc_data_xfer);
    620        1.1  augustss 	if (err == USBD_IN_PROGRESS)
    621        1.1  augustss 		return;
    622        1.1  augustss 	xs->error = XS_DRIVER_STUFFUP;
    623        1.1  augustss  done:
    624        1.1  augustss 	usscanner_done(sc);
    625        1.1  augustss }
    626        1.1  augustss 
    627        1.1  augustss Static void
    628        1.1  augustss usscanner_cmd_cb(usbd_xfer_handle xfer, usbd_private_handle priv,
    629        1.3  augustss 		 usbd_status status)
    630        1.1  augustss {
    631        1.1  augustss 	struct usscanner_softc *sc = priv;
    632        1.1  augustss 	struct scsipi_xfer *xs = sc->sc_xs;
    633        1.1  augustss 	usbd_pipe_handle pipe;
    634        1.1  augustss 	usbd_status err;
    635        1.1  augustss 
    636        1.1  augustss 	DPRINTFN(10, ("usscanner_cmd_cb status=%d\n", status));
    637        1.1  augustss 
    638        1.1  augustss #ifdef USSCANNER_DEBUG
    639        1.1  augustss 	if (usscannerdebug > 15)
    640        1.8  augustss 		xs->xs_periph->periph_flags |= 1;	/* XXX 1 */
    641        1.1  augustss 
    642        1.1  augustss 	if (sc->sc_state != UAS_CMD) {
    643        1.1  augustss 		printf("%s: !UAS_CMD\n", USBDEVNAME(sc->sc_dev));
    644        1.1  augustss 		xs->error = XS_DRIVER_STUFFUP;
    645        1.1  augustss 		goto done;
    646        1.1  augustss 	}
    647        1.1  augustss #endif
    648        1.1  augustss 
    649        1.1  augustss 	switch (status) {
    650        1.1  augustss 	case USBD_NORMAL_COMPLETION:
    651        1.1  augustss 		break;
    652        1.1  augustss 	case USBD_TIMEOUT:
    653        1.1  augustss 		xs->error = XS_TIMEOUT;
    654        1.1  augustss 		goto done;
    655        1.1  augustss 	case USBD_CANCELLED:
    656        1.1  augustss 		goto done;
    657        1.1  augustss 	default:
    658        1.1  augustss 		xs->error = XS_DRIVER_STUFFUP; /* XXX ? */
    659        1.1  augustss 		goto done;
    660        1.1  augustss 	}
    661        1.1  augustss 
    662        1.1  augustss 	if (xs->datalen == 0) {
    663        1.1  augustss 		DPRINTFN(4, ("usscanner_cmd_cb: no data phase\n"));
    664        1.1  augustss 		xs->error = XS_NOERROR;
    665        1.1  augustss 		goto done;
    666        1.1  augustss 	}
    667        1.1  augustss 
    668        1.1  augustss 	if (xs->xs_control & XS_CTL_DATA_IN) {
    669        1.1  augustss 		DPRINTFN(4, ("usscanner_cmd_cb: data in len=%d\n",
    670        1.1  augustss 			     xs->datalen));
    671        1.1  augustss 		pipe = sc->sc_in_pipe;
    672        1.1  augustss 	} else {
    673        1.1  augustss 		DPRINTFN(4, ("usscanner_cmd_cb: data out len=%d\n",
    674        1.1  augustss 			     xs->datalen));
    675        1.1  augustss 		memcpy(sc->sc_data_buffer, xs->data, xs->datalen);
    676        1.1  augustss 		pipe = sc->sc_out_pipe;
    677        1.1  augustss 	}
    678        1.1  augustss 	sc->sc_state = UAS_DATA;
    679        1.1  augustss 	usbd_setup_xfer(sc->sc_data_xfer, pipe, sc, sc->sc_data_buffer,
    680        1.1  augustss 	    xs->datalen, USBD_SHORT_XFER_OK | USBD_NO_COPY,
    681        1.1  augustss 	    xs->timeout, usscanner_data_cb);
    682        1.1  augustss 	err = usbd_transfer(sc->sc_data_xfer);
    683        1.1  augustss 	if (err == USBD_IN_PROGRESS)
    684        1.1  augustss 		return;
    685        1.1  augustss 	xs->error = XS_DRIVER_STUFFUP;
    686        1.1  augustss 
    687        1.1  augustss  done:
    688        1.1  augustss 	usscanner_done(sc);
    689        1.1  augustss }
    690        1.1  augustss 
    691        1.7    bouyer Static void
    692        1.7    bouyer usscanner_scsipi_request(chan, req, arg)
    693        1.7    bouyer 	struct scsipi_channel *chan;
    694        1.7    bouyer 	scsipi_adapter_req_t req;
    695        1.7    bouyer 	void *arg;
    696        1.7    bouyer {
    697        1.7    bouyer 	struct scsipi_xfer *xs;
    698        1.7    bouyer 	struct scsipi_periph *periph;
    699        1.7    bouyer 	struct usscanner_softc *sc = (void *)chan->chan_adapter->adapt_dev;
    700        1.1  augustss 	usbd_status err;
    701        1.1  augustss 
    702        1.7    bouyer 	switch (req) {
    703        1.7    bouyer 	case ADAPTER_REQ_RUN_XFER:
    704        1.7    bouyer 		xs = arg;
    705        1.7    bouyer 		periph = xs->xs_periph;
    706        1.7    bouyer 
    707       1.11       wiz 		DPRINTFN(8, ("%s: usscanner_scsipi_request: %d:%d "
    708        1.7    bouyer 		    "xs=%p cmd=0x%02x datalen=%d (quirks=0x%x, poll=%d)\n",
    709        1.7    bouyer 		    USBDEVNAME(sc->sc_dev),
    710        1.7    bouyer 		    periph->periph_target, periph->periph_lun,
    711        1.7    bouyer 		    xs, xs->cmd->opcode, xs->datalen,
    712        1.7    bouyer 		    periph->periph_quirks, xs->xs_control & XS_CTL_POLL));
    713        1.7    bouyer 
    714        1.7    bouyer 		if (sc->sc_dying) {
    715        1.7    bouyer 			xs->error = XS_DRIVER_STUFFUP;
    716        1.7    bouyer 			goto done;
    717        1.7    bouyer 		}
    718        1.1  augustss 
    719        1.1  augustss #ifdef USSCANNER_DEBUG
    720        1.7    bouyer 		if (periph->periph_target != USSCANNER_SCSIID_DEVICE) {
    721        1.7    bouyer 			DPRINTF(("%s: wrong SCSI ID %d\n",
    722        1.7    bouyer 			    USBDEVNAME(sc->sc_dev), periph->periph_target));
    723        1.7    bouyer 			xs->error = XS_DRIVER_STUFFUP;
    724        1.7    bouyer 			goto done;
    725        1.7    bouyer 		}
    726        1.7    bouyer 		if (sc->sc_state != UAS_IDLE) {
    727        1.7    bouyer 			printf("%s: !UAS_IDLE\n", USBDEVNAME(sc->sc_dev));
    728        1.7    bouyer 			xs->error = XS_DRIVER_STUFFUP;
    729        1.7    bouyer 			goto done;
    730        1.7    bouyer 		}
    731        1.1  augustss #endif
    732        1.1  augustss 
    733        1.7    bouyer 		if (xs->datalen > USSCANNER_MAX_TRANSFER_SIZE) {
    734       1.11       wiz 			printf("%s: usscanner_scsipi_request: large datalen,"
    735       1.11       wiz 			    " %d\n", USBDEVNAME(sc->sc_dev), xs->datalen);
    736        1.7    bouyer 			xs->error = XS_DRIVER_STUFFUP;
    737        1.7    bouyer 			goto done;
    738        1.7    bouyer 		}
    739        1.1  augustss 
    740       1.11       wiz 		DPRINTFN(4, ("%s: usscanner_scsipi_request: async cmdlen=%d"
    741       1.11       wiz 		    " datalen=%d\n", USBDEVNAME(sc->sc_dev), xs->cmdlen,
    742       1.11       wiz 		    xs->datalen));
    743        1.7    bouyer 		sc->sc_state = UAS_CMD;
    744        1.7    bouyer 		sc->sc_xs = xs;
    745        1.7    bouyer 		memcpy(sc->sc_cmd_buffer, xs->cmd, xs->cmdlen);
    746        1.7    bouyer 		usbd_setup_xfer(sc->sc_cmd_xfer, sc->sc_out_pipe, sc,
    747        1.7    bouyer 		    sc->sc_cmd_buffer, xs->cmdlen, USBD_NO_COPY,
    748        1.7    bouyer 		    USSCANNER_TIMEOUT, usscanner_cmd_cb);
    749        1.7    bouyer 		err = usbd_transfer(sc->sc_cmd_xfer);
    750        1.7    bouyer 		if (err != USBD_IN_PROGRESS) {
    751        1.7    bouyer 			xs->error = XS_DRIVER_STUFFUP;
    752        1.7    bouyer 			goto done;
    753        1.7    bouyer 		}
    754        1.1  augustss 
    755        1.7    bouyer 		return;
    756        1.1  augustss 
    757        1.1  augustss 
    758        1.1  augustss  done:
    759        1.7    bouyer 		sc->sc_state = UAS_IDLE;
    760        1.7    bouyer 		scsipi_done(xs);
    761        1.7    bouyer 		return;
    762        1.7    bouyer 
    763        1.7    bouyer 	case ADAPTER_REQ_GROW_RESOURCES:
    764        1.7    bouyer 		/* XXX Not supported. */
    765        1.7    bouyer 		return;
    766        1.7    bouyer 	case ADAPTER_REQ_SET_XFER_MODE:
    767        1.7    bouyer 		/* XXX Not supported. */
    768        1.7    bouyer 		return;
    769        1.7    bouyer 	}
    770        1.7    bouyer 
    771        1.1  augustss }
    772